Czym są alimenty?

Alimenty to jedno z najczęściej pojawiających się pojęć w kontekście prawa rodzinnego. Choć określenie to pojawia się nadzwyczaj często, niejednokrotnie definicja alimentów budzi duże zaskoczenie. Alimenty to świadczenia przeznaczone na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Mogą one przybierać różne formy i nie zawsze muszą one obejmować świadczenia finansowe. 

Świadczenia alimentacyjne mogą występować pod postacią:

• finansową (regularne wpłaty pieniężne), 
• rzeczową (np. zapewnienie mieszkania, wyżywienia, edukacji, opieki medycznej),
• osobistą (osobiste zaangażowanie w proces wychowania i bieżącej opieki nad dzieckiem),
• mieszaną (kombinacja obu form wsparcia).

Kiedy rodzic zobowiązany jest do świadczeń alimentacyjnych?

Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o., rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

To oznacza, że rodzic jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz swojego dziecka zawsze wtedy, gdy dziecko nie jest wstanie utrzymać się samodzielnie. 

Od tej zasady istnieje wyjątek - gdy dziecko posiada własne dochody wystarczające do pokrycia kosztów utrzymania (np. dziecko posiada majątek, z którego dochody są wystarczające na pokrycie kosztów jego utrzymania).

W jaki sposób ustalana jest wysokość alimentów na dziecko?

Zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. na wysokość świadczeń alimentacyjnych wpływ mają wyłącznie dwa kryteria:

• uzasadnione potrzeby dziecka – czyli koszty niezbędne do zapewnienia dziecku prawidłowego rozwoju (fizycznego, emocjonalnego i edukacyjnego),
• możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica zobowiązanego do alimentów – sąd bierze pod uwagę potencjalne dochody rodzica, jakie mógłby osiągnąć, a nie tylko jego rzeczywiste wynagrodzenie.

W prawie rodzinnym istnieje zasada, zgodnie z którą dziecko ma prawo do standardu życia odpowiadającego poziomowi życia swoich rodziców i to niezależnie od tego, czy mieszka z nimi wspólnie, czy oddzielnie.

Zatem jeśli rodzic żyje na wysokim poziomie (np. często wyjeżdża na egzotyczne wakacje, kupuje markową odzież, często stołuje się w restauracjach) to dziecko także ma prawo do takiego standardu życia. 

Jakie wydatki obejmują świadczenia alimentacyjne?

Zakres alimentów obejmuje wszelkie wydatki związane z utrzymaniem i wychowaniem dziecka. 

Do podstawowych wydatków związanych ze świadczeniami alimentacyjnymi zaliczyć należy:

• wyżywienie – codzienne posiłki dostosowane do potrzeb dziecka,
• odzież i obuwie – odpowiednie do wieku i pory roku,
• edukację – opłaty szkolne, podręczniki, zajęcia dodatkowe,
• opiekę zdrowotną – wizyty lekarskie, leczenie, rehabilitacja,
• rekreację i rozwój – zajęcia pozalekcyjne, hobby, sport,
• wypoczynek i wakacje – wyjazdy, ferie, obozy,
• koszty związane z mieszkaniem oraz mediami – czynsz, rachunki za prąd, wodę, gaz.

Podsumowanie

Obowiązek alimentacyjny jest kluczowym elementem zapewnienia dziecku godnych warunków życia. Wysokość alimentów zależy od uzasadnionych potrzeb dziecka oraz możliwości finansowych rodziców. 

Alimenty nie obejmują wyłącznie podstawowych kosztów utrzymania, lecz również inwestycję w edukację, zdrowie i rozwój dziecka, co jest niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej.

Szczecin, dnia 10 marca 2025 roku

Adwokat Natalia Paraszczak