Czym jest rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa małżonków to ustrój majątkowy przewidziany w polskim porządku prawnym, który umożliwia wyłączenie wspólności majątkowej wynikającej z art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Zgodnie z art. 47 § 1 k.r.o., małżonkowie mogą przez umowę majątkową małżeńską (tzw. intercyzę) ustanowić rozdzielność majątkową, co oznacza, że każdy z nich zachowuje majątek nabyty przed zawarciem umowy oraz składniki majątku nabyte później.

Sposoby ustanowienia rozdzielności majątkowej

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rozdzielność majątkową można ustanowić w dwojaki sposób:

1) w drodze umowy majątkowej małżeńskiej

Na podstawie art. 47 § 1 k.r.o., małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską w formie aktu notarialnego, w której ustanawiają rozdzielność majątkową. Taka umowa może być zawarta zarówno przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i w jego trakcie.

2) na mocy orzeczenia sądu
Jeżeli jeden z małżonków nie wyraża zgody na ustanowienie rozdzielności majątkowej, drugi małżonek może wystąpić do sądu z żądaniem o ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie art. 52 k.r.o. 

Sąd może orzec rozdzielność majątkową w przypadku zaistnienia ważnych powodów, np. nieracjonalnego gospodarowania majątkiem przez jednego z małżonków, zaciągania długów bez wiedzy drugiej strony lub konfliktu interesów między małżonkami.

Skutki prawne rozdzielności majątkowej

Wprowadzenie ustroju rozdzielności majątkowej skutkuje:

• oddzieleniem majątków małżonków – każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem i nie odpowiada za zobowiązania finansowe drugiej strony (z wyjątkami wynikającymi z art. 30 k.r.o.).
• ustaleniem samodzielności w zakresie przychodów i nabywanych aktywów – wynagrodzenie za pracę i inne dochody stają się majątkiem osobistym małżonka.

Kiedy warto rozważyć ustanowienie rozdzielności majątkowej?

Rozdzielność majątkowa może być korzystnym rozwiązaniem w sytuacjach takich jak:

• prowadzenie działalności gospodarczej – zabezpieczenie majątku drugiego małżonka przed skutkami potencjalnego zadłużenia wynikającego z działalności jednego z małżonków.
• rozbieżności w zarządzaniu finansami – w sytuacji, gdy jeden z małżonków wykazuje nierozważność w kwestiach finansowych.
• ochrona majątku spadkowego lub darowizn – przyjęcie rozdzielności pozwala na zachowanie majątku osobistego w pełnej dyspozycji jego właściciela.

Ograniczenia wynikające z rozdzielności majątkowej

Mimo wielu korzyści, rozdzielność majątkowa nie zawsze oznacza całkowite oddzielenie spraw finansowych. Małżonkowie nadal mogą ponosić wspólną odpowiedzialność za określone zobowiązania, np. kredyty hipoteczne zaciągnięte wspólnie. 

Ponadto, w razie rozwodu, podział majątku staje się prostszy, jednak nadal mogą istnieć roszczenia o zwrot nakładów zgodnie z art. 45 k.r.o.

Podsumowanie

Rozdzielność majątkowa to rozwiązanie przewidziane przez polskie prawo, które może stanowić skuteczny instrument ochrony majątku i interesów finansowych małżonków. Warto rozważyć jej ustanowienie w określonych sytuacjach, a decyzję tę warto skonsultować z adwokatem specjalizującym się w prawie rodzinnym.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. 

Szczecin, dnia 21 marca 2025 roku 

Adwokat Natalia Paraszczak