Wprowadzenie 

Na przestrzeni ostatnich lat liczba małżeństw międzynarodowych - czyli osób pozostających ze sobą w związkach małżeńskich pomimo różnych narodowości stale rośnie.

Taka tendencja przekłada się w oczywisty sposób również na zwiększoną liczbę spraw rozwodowych oraz rodzinnych z elementem międzynarodowym.

W praktyce Kancelarii często pojawiają się Klienci, którzy chcieliby rozwiązać związek małżeński z obcokrajowcem, jak i Klienci, którzy są w trakcie postępowania rozwodowego, które zostało zainicjowane przez współmałżonka przed sądem obcego państwa. 

Zarówno w jednym jak i w drugim przypadku Klienci zazwyczaj obawiają się, że koniecznym będzie przeprowadzenie postępowania przed sądem innego państwa. Co w sposób oczywisty wiąże się z wieloma niedogodnościami i zwiększonym poziomem stresu oraz niepewności.

Czy jest zatem możliwe, aby dokonać wyboru sądu właściwego dla rozwodu międzynarodowego?

O tym, w jaki sposób ustalić prawidłową jurysdykcję w przypadku rozwodu międzynarodowego dowiecie się Państwo z tego artykułu.

Jurysdykcja w sprawach rozwodowych z elementem międzynarodowym – właściwy akt prawny

Punktem wyjścia w każdej sprawie rozwodu międzynarodowego jest ustalenie prawidłowej jurysdykcji - czyli sądu, przed który należy wytoczyć powództwo.

Złożenie powództwa rozwodowego do niewłaściwego sądu będzie miało poważne konsekwencje, albowiem doprowadzi do odrzucenia pozwu.

Kwestię jurysdykcji reguluje aktualnie rozporządzenie Rady Unii Europejskiej nr 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawach jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę.

Powyższe rozporządzenie znajduje zastosowanie od dnia 1 sierpnia 2022 roku i ma zastosowanie w sprawach cywilnych dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa oraz przyznawania, wykonywania, przekazywania, pełnego lub częściowego pozbawienia odpowiedzialności rodzicielskiej.

Jednocześnie zastąpiło ono rozporządzenie Rady Unii Europejskiej nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r., które do sierpnia 2022 roku regulowało kwestię jurysdykcji dla rozwodu międzynarodowego.

Co wyjątkowo istotne, przepisy powyższego rozporządzenia znajdują zastosowanie niezależnie od tego, czy małżonkowie posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej. 

Jurysdykcja w sprawie rozwodu międzynarodowego – jak ją ustalić

Zgodnie z treścią art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia Rady Unii Europejskiej nr 2019/1111 regulującego jurysdykcję ogólną w sprawach dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa jurysdykcję mają sądy państwa członkowskiego, którego obywatelstwo posiadają oboje małżonkowie lub na którego terytorium:

• oboje małżonkowie mają zwykły pobyt;
• małżonkowie mieli ostatnio oboje zwykły pobyt, o ile jedno z nich tam nadal przebywa;
• strona przeciwna ma zwykły pobyt;
• w przypadku wspólnego pozwu lub wniosku jedno z małżonków ma zwykły pobyt;
• powód lub wnioskodawca ma zwykły pobyt, jeżeli przebywał tam przynajmniej od roku bezpośrednio przed wniesieniem pozwu lub wniosku;

 lub

• powód lub wnioskodawca ma zwykły pobyt, jeżeli przebywał tam przynajmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wniesieniem pozwu lub wniosku, i jest obywatelem tego państwa członkowskiego. 

Powyższe oznacza, że ustalenie jurysdykcji w sprawie rozwodu z elementem międzynarodowym może nastąpić z uwagi na różne podstawy – i nie obowiązuje w tym zakresie żadna hierarchia. 

Wspomniane wyżej rozporządzenie umożliwia małżonkom wybór sądu, przed którym sprawa rozwodowa będzie rozstrzygana. 

Podsumowanie 

Ustalenie prawidłowej jurysdykcji oraz prawa właściwego w sprawach rozwodowych z elementem międzynarodowym jest podstawowym obowiązkiem.

Omówienie prawa właściwego dla rozwodu międzynarodowego nastąpi w kolejnym wpisie.

Z uwagi na obszerność regulacji prawnych i stopień skomplikowania tej materii rekomendujemy skonsultowanie się z zawodowym pełnomocnikiem, który posiada doświadczenie w sprawach dotyczących rozwodu międzynarodowego.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej.

Szczecin, dnia 25 listopada 2024 roku