Wstęp 

Piastowanie funkcji członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się z wieloma kompetencjami, ale i obowiązkami. 

Zignorowanie obowiązków przez członka zarządu spółki kapitałowej może wiązać się z pociągnięciem takiej osoby do odpowiedzialności karnej.

Odpowiedzialność karna członków zarządu spółki to wyjątkowo istotne zagadnienie, albowiem w przypadku uznania członka zarządu za winnego popełnienia czynu zabronionego może nawet doprowadzić do utraty wolności. 

Możliwość pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności karnej przewidują przepisy nie tylko kodeksu karnego, lecz także przepisy kodeksu spółek handlowych, czy też przepisy ustawy o rachunkowości.

Za popełnienie jakich czynów można pociągnąć członka zarządu do odpowiedzialności prawnokarnej? 

Do pierwszej kategorii czynów zabronionych należą przestępstwa związane z działaniem na szkodę wierzycieli spółki, bądź działanie na szkodę niektórych z nich. 

Członkowie zarządu mogą w szczególności popełnić czyny zabronione polegające na:

• udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzycieli spółki (art. 300 k.k.),
• pokrzywdzeniu wierzycieli spółki/ pozorne bankructwo spółki (art. 301 k.k.),
• zaspokojeniu wyłącznie wybranych wierzycieli spółki (art. 302 k.k.).

Do drugiej kategorii czynów zabronionych należą przestępstwa związane z nadużyciem uprawnień lub niedopełnieniem obowiązku – art. 296 k.k.

Zgodnie z art. 296 §  1 k.k. kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, 

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Kiedy szkoda majątkowa jest znaczna ? Kiedy wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych.

Innymi słowy odpowiedzialność karna członków zarządu w zakresie przestępstwa typizowanego w art. 296 §  1 k.k. została zawężona do sytuacji, gdzie szkoda majątkowa przekroczy wartość 200 000 zł. 

Do trzeciej kategorii czynów zabronionych należą czyny związane z niedopełnieniem obowiązków związanych ze sporządzaniem i przedkładaniem obligatoryjnej dokumentacji dotyczącej działalności spółki oraz prowadzeniem ksiąg rachunkowych. 

Członek zarządu może popełnić czyn zabroniony stypizowany w art. 77 ustawy o rachunkowości poprzez:

• nieprowadzenie ksiąg rachunkowych, bądź prowadzenie ich wbrew przepisom ustawy lub podawanie w tych księgach nierzetelnych danych,
• niesporządzenie sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, sprawozdania o podatku dochodowym, sporządzenia ich niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcie w tych sprawozdaniach nierzetelnych danych. 

Do czwartej kategorii czynów zabronionych nalezą przestępstwa związane z niezgłoszeniem wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. 

Członek zarządu może popełnić czyn stypizowany w art. 586 ustawy kodeks spółek handlowych poprzez niezgłoszenie wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki.

Kiedy należy zgłosić do sądu wniosek o upadłość spółki handlowej? 

Termin ten jest krótki - maksymalnie trzydzieści dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości spółki - art. 21 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe.

Podsumowanie

Przed podjęciem decyzji o objęciu funkcji w zarządzie spółki kapitałowej warto poddać szczegółowej analizie wszystkie obowiązki, jakie będą się wiązały z pełnieniem funkcji członka zarządu - tak, aby móc z pełną świadomością przyjąć na siebie odpowiedzialność z tym związaną. 

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej.

Szczecin, dnia 11 grudnia 2024 roku